بلوچستان در باستان و قرون وسطی: کرانه های شرقی و تمدن درخشان لاسبلا

 

مکرانا - یکی از وسیع ترین نواحی مرزهای بلوچستان که در طول دریای عمان و اقیانوس هند امتداد یافته مکران است. با این حال این امکان وجود دارد که موقعیت جغرافیایی و وسعت این سرزمین در میان برخی از جغرافی دانان نسبتا ناشناخته باشد. مکران در امتداد سواحل شمالی دریای عربی (مکران) بین کراچی و خلیج فارس، از خلیج سانمیانی در شرق شروع و تا میانه ای از خاک ایران ادامه دارد.

در واقع «مکران» بیشتر یک محدودۀ جغرافیایی است تا یک ایالت سیاسی که همچنین بعنوان بیشترین بخش از نواحی جنوب بلوچستان شناخته می شود. بخشی از آن در کشور ایران و بخشی دیگر تحت تاثیر پاکستان قرار دارد، مکران همچنین دشت وسیعی است که در مرز با رودخانه های سرباز جای گرفته است. اما مناطق غربی بلوچستان که در سواحل دریای عمان قرار دارند چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

برخی معتقدند اسم مکران از دو واژۀ «ماهی» و «خوران» برگرفته شده است. زیرا در گذشته جمعیت کثیری از مردم مکران احتاجات غذایی خود را از صید ماهی برآورده می ساخته اند. اما نکتۀ شگفت آور اینجاست که نه تنها مردم مکران، بلکه سگ، گربه، گاو و شترهای آنان نیز ماهی خوار بوده اند!

گویش زبان بلوچی از بلوچستان شرقی آغاز و تا دماغۀ جاسک سخنوران آن زندگی می کنند.

در تاریخ، از جاسک بعنوان یکی از مناطق مهم ساحلی مکران یاد شده است. همچنین در گذشته ایستگاه تلگراف جاسک، ارتباط بین سیستم تلگراف خلیج فارس و خطوط زیردریایی را برقرار می کرده است. این خطوط از طریق زمینی با بوشهر و از راه فرات با بصره متصل بوده است.

کرانه های شرقی و تمدن درخشان لاس بلا             

در کرانه مرزهای شرقی مکران و کراچی، کم و بیش دشت های باز و وسیعی در منطقۀ لاس بلا وجود دارند. در دورۀ استعمار بریتانیا در هند، لاس بلا برای بسیاری از ساکنان غربی هندوستان شناخته شده بود. در آن زمان لاس بلا در واقع برای آنان یادآور مرگ «سررابرت ساندمن» بود ، او جایگاه سیاسی بالایی در لاس بلا داشت.

سر رابرت ساندمن (1892-1835) پسر ژنرال رابرت ترنبال است ، وی ماموریت خود را ابتدا در دیره غازی خان شروع کرد و با طوایف بلوچ طرح دوستی برقرار کرد. او سعی داشت با شوراندن قبایل بلوچ و حکومت کلات بر علیه یکدیگر نفوذ و قدرت بریتانیا را در بلوچستان افزایش دهد ، وی در سال 1876 معاهده ای را با خان کلات و متعاقبا با دولت هند منعقد نمود که بر اساس آن اداره این منطقه خودمختار به امپراطوری بریتانیا واگذار می شد. در سال 1877 مکانی را بمنظور حکمرانی بلوچستان دایر نمود که تا پایان عمرش باقی بود. رابرت ساندمن در 1892 در بیلا مرکز لاس بلا در جنوب بلوچستان درگذشت.

کلونل توماس هولدیچ (1929-1843) در مجلۀ بین المللی جغرافیا در شماره ای که در آوریل 1896 انتشار یافت به تفصیل به این موضوع پرداخته است ، وی محل اقامت ساندمن در لاس بلا و باغی که هم اکنون محل دفن او را احاطه کرده است را درخشانترین نقطۀ آن منطقه دانسته و آن مکان را دارای چشم اندازی بدیع و بی نظیر توصیف کرده است.